THEOLOGIA veterum Romanorum Graecorumque

THEOLOGIA veterum Romanorum Graecorumque

ut et coeterorum Gentilium, triplex fuit, Fabularis, Naturalis et Civilis. Quarum prima hauritur ex Poetarum figmentis: altera ex Naturae mysteriis: tertia ex Legislatorum decretis. Praeivit ad hanc divisionem primus Q. Mutius Scaevola; non ille, quem Augurem Tullius vocare solet: Sed Publii filius, quem Pontificem appellat, cum alibi, tum de Nat. Deor. l. 3. Temperantiae prudentiaeque specimen, ante simulacrum Vestae Pontifex Max. est Q. Scaevola trucidatus: quod factum a Marianis An. Urb. Cond. 671. Cicerone annum tum agente 25. Summo huic viro illam Theologiae divisionem tripartitam deberi ex B. discimus Augustino, de Civ. Dei, l. 4. c. 37. Relatum est in literas, doctissimum Pontificem Scaevolam disputâsse, tria genera tradita Deorum, unum a Poetis, alterum â Philosophis, tertium a Principibus civitatis. Primum genus nugatorium dicit esse, quod multa de Diis fingantur indigna: secundum non congruere civitatibus, quod habeat aliqua supervacua; aliqua etiam, quae obsit populis nosse: Haec, non esse Deos, Herculem, Aesculapium, Castorem, Pollucem. Proditur enim a doctis, quod homines fuerint, et humanâ conditione defecerint. Subiungit mox, Haec Pontifex nôsse populos non vult, nam falsa esse putat. Expedire igitur existimat, falli in religione civitates: quod dicere etiam in libris Rerum divin. ipse Varro non dubitat. Addit dein de Poetica Theologia: Poeticum sane Deorum genus cur Scaevola respuat, eisdem literis non tacetur: quia sic videl. Deos deformant, ut nec bonis hominibus comparentur. Quod Scaevolae iudicium sequutus est Terentius Varro, apud cundem Augustinum, l. 6. c. 4. quem locum videre operae pretium est. In hac itaque Theologia triplici, nihil Fabulari illâ seu Mythicâ Poetarum fuerit insulsius, nisi ad allegorias recurratur. In ea, namque ut Varro loc. cit. multa contra dignitatem et naturam immortalium ficta sunt. In hac enim est, ut Deus alius ex capite, alius ex femore sit, alius ex guttis sanguinis natus. In hac, ut Dii furati sint, ut adulteraverint, ut servierint homini etc. Atque ideo Dionysius Halicarnassensis Antiqq. Rom. l. 2. in eo Romuli commendat prudentiam, quod neutiquam admiserit Graecorum de Diis fabulas. Quae licet vel occultent naturae arcana, vel ad solatium superstitum, aut aliud emolumentum fuerint confictae, vulgus tamen, ut ibidem Dionysius censet, non penetrat haec arcana; imô nec inquirit quidem; ut plane ea notitia sit damnosa: quia vel inde colligunt, non esse Numen, vel si ne Dii foedis abstineant facinoribus, sibi quoque licere in istis Deorum imitari exemplum. Vide quae pluribus hac de re dixit Voss. de Re Poetica, l. 1. Multis vero partibus Poetica huic Theologiae praeferenda est Civilis. Et tamen nec illa probare se potuit vel Mucio Scaevolae, qui multa ei falsa inesse ait; vel Varroni, Romanorum doctissimo. Quid enim tantus vir senserit, indiciô sint, quae ex eodem illius Rerum Divin. opere adducit Augustin. de Civ. Dei l. 4. c. 31. Non ego illa iudiciô meô sequor, quae civitas Romana instituit. Nam si eam civitatem novam constituerem, ex Naturae poetius formula Deos, nominaque Deorum essem dedicaturus: sed quoniam in vetere populo est accepta, ab antiquis nominum et cognominum historiam tenere, ut tradita est, debeo, et ad eum finem illa scribere ac perscrutari, ut potius eos magis colere, quam despicere, vulgus velit. Quae abunde ostendunt, Varroni non usquequaque placuisse Religionem Populi Romani, et si ipse locô fuisset Romuli, aut Numae Pompilii, vel eorum, qui postea consecuti, longe aliâ opinione de Diis imbuturum fuisse gentem Romanam. Placuit autem Varroni inprimis Theologia Naturalis, de qua,

ut eius verba habent, multos libros Philosophi reliquerunt. In quibus est, Dii qui sint, ubi sint, quod genus, quale, ex quonam tempore, an sempiterno suerint, an ex igne sint, ut credit Heraclitus; an ex numeris, ut Pythagoras, an ex atomis, ut Epicurus. Sic alia, quae facilius intra parietes in Schola, quam extra in Foro, ferre possunt aures. Et hanc in erudito suo de orig. et progress. Idolol. opere exponit Clar. Vossus: sed sic, ut suis misceat locis, quae ad Civilem vel Fabularem melius intelligendam pertineant. Obtinebat autem Theologia prima, quae Poetarum erat, in Theatris: Secunda, quae Philosophorum, in Scholis: Tertia, quae in urbibus Civium, maxime Sacerdotum, in Templis. Unde iterum Varro, Primam ad Theatrum; Secundam ad Mundum; tertiam ad urbem maxime accommodatam esse, ait. Vide Voss. modo dictum, l. 2. Operis cit. c. 1.